Een kwart eeuw geleden werd ik plots emotioneel analfabeet. Ik kon nog lezen –werken zou anders wel erg lastig zijn geworden– maar lezen voor mijn plezier ging niet meer. Net zoals het toen niet meer tot me doordrong of voedsel me smaakte, misten woorden ieder doel.
Het overviel me, want tot dan toe hadden boeken me juist door moeilijke perioden heen gehaald. Ik probeerde keer op keer de lettertroost te hervinden, maar zonder resultaat. Totdat ik een boek uit de kast pakte dat ik tien jaar eerder van mijn vader had gekregen.
Ik sloeg Begin van een onbekend tijdperk van Konstantin Paustovski (1892-1968) open, het derde deel van zijn zesdelige herinneringen over het eind van het Russische tsarenrijk, de Russische Revolutie en de daarop volgende burgeroorlog. Ik begon te lezen en kon het niet meer wegleggen. In zes weken las ik alle delen.
Ik kwam in een ritme terecht van een boek per week. Iedere vrijdag ging ik naar de boekhandel om een nieuw boek te kiezen; het mooiste moment van de week. En zo las ik me bij nacht en ontij uit mijn depressie.
Nu worden de boeken opnieuw uitgebracht: in tweetallen samengebonden in de Russische bibliotheek van Van Oorschot. Een uitnodiging om Paustovski weer te herlezen. In een rustiger tempo dit keer. Een hoofdstuk per dag, als delicatesse.
Bij de eerste hoofdstukken, over zijn jeugdjaren, overvalt me weer het gevoel van toen. De boeken ademen acceptatie van het leven. Want in iedere historische storm beschrijft Paustovski uiteindelijk het individu. (Zo kijk ik al uit naar de keer dat hij Lenin hoorde spreken op een plein, en hij enkel de reacties van de omstanders beschrijft. Sindsdien zit ik bij bijeenkomsten regelmatig achterstevoren, om de gezichten van de aanwezigen te kunnen peilen).
Daarin schuilde waarschijnlijk ook het therapeutische effect. Paustovski laat zien dat je niet alleen bent. Dat iedereen het voor de kiezen krijgt, maar dat er zoveel moois rest. Vooral voor wie goed om zich heen blijft kijken.