Dirty blvd.

Het lijkt al een eeuwigheid geleden: de release van New York van Lou Reed in januari 1989. De muur stond nog; niemand voorzag dat hij binnen een jaar verdwenen zou zijn.

Twee jaar eerder had ik Lou Reed op Pinkpop gezien. Hij had weinig indruk op me gemaakt. Misschien omdat hij op het laatste moment mijn favoriete band The Smiths verving (achteraf bleken ze inmiddels uit elkaar gegaan te zijn). Misschien omdat generatiegenoot Iggy Pop vele malen energieker was. Lou Reed leek vijftien jaar na briljante albums als Berlin en Transformer, aan het eind van zijn Latijn.

Ik was dus erg verbaasd van hoe goed New York bleek te zijn. Een prachtige sound, opgeroepen met analoge apparatuur (tot en met buizenversterkers). Krachtig. En bovenal vol van beat poetry.

Zo mooi als ik de plaat toen al vond, kon ik niet vermoeden dat één song met me mee zou groeien: Dirty blvd.. Jaar na jaar begon het nummer meer voor me te beteken. Nu, na 29 jaar, durf ik het bijna het mooiste rocknummer te noemen dat ik ken. Er kan geen Top 2000 tegenop (en ook geen Perfect Day of Sweet Jane).

Het nummer begint met twee maten aangeslagen akkoorden (GDAD), gevolgd door twee maten herhaalde stijgende toonladder. Deze vier maten voorspiegelen de rest: het monotome leven en de slagen die je oploopt, maar ook de ontsnapping via de weg omhoog.

Dan zet Lou Reed in. Geen briljante zangstem, maar een uiterst doeltreffend parlando.

Pedro lives out of the Wilshire Hotel
he looks out a window without glass
The walls are made of cardboard, newspapers on his feet
his father beats him ‘cause he’s too tired to beg

He’s got 9 brothers and sisters
they’re brought up on their knees
it’s hard to run when a coat hanger beats you on the thighs
Pedro dreams of being older and killing the old man
but that’s a slim chance he’s going to the boulevard

De toon is gezet. Pedro is gevangene van zijn situatie, zijn vader de cipier. Geen ontsnappen aan. Hier rest slechts dwangarbeid op de smerige straten. De drummer begint te spelen met harde slagen om het refrein in te leiden.

He’s going to end up, on the dirty boulevard
he’s going out, to the dirty boulevard
He’s going down, to the dirty boulevard

Nu verschuift het perspectief.

This room cost 2,000 dollars a month
you can believe it man it’s true
somewhere a landlord’s laughing till he wets his pants

Het gaat niet alleen om Pedro, maar ook om degenen die de ellende veroorzaken.

No one here dreams of being a doctor or a lawyer or anything
they dream of dealing on the dirty boulevard

Een alliteratie op D. Down, down, down. Maar nu richten we onze blik omhoog.

Give me your hungry, your tired your poor I’ll piss on ‘em
that’s what the Statue of Bigotry says
Your poor huddled masses, let’s club ‘em to death
and get it over with and just dump ‘em on the boulevard

Het is niet alleen kwaad wat Pedro wordt aangedaan, het is ook verraad van de Amerikaanse waarden.

Get to end up, on the dirty boulevard
going out, to the dirty boulevard
He’s going down, on the dirty boulevard
going out

Nog hoger gaan we. Een helikopterview, als vlogen we over de stad als Boelgakovs Margarita over Moskou, of als de engel in Der Himmel über Berlin.

Outside it’s a bright night
there’s an opera at Lincoln Center
movie stars arrive by limousine
The klieg lights shoot up over the skyline of Manhattan
but the lights are out on the Mean Streets

A small kid stands by the Lincoln Tunnel
he’s selling plastic roses for a buck
The traffic’s backed up to 39th street
the tv whores are calling the cops out for a suck

Waar Lincoln het land bijeen wilde brengen is een grote breuk ontstaan.

And back at the Wilshire, Pedro sits there dreaming
he’s found a book on magic in a garbage can
He looks at the pictures and stares at the cracked ceiling
“At the count of 3” he says, “I hope I can disappear”

And fly fly away, from this dirty boulevard
I want to fly, from dirty boulevard
I want to fly, from dirty boulevard
I want to fly-fly-fly-fly, from dirty boulevard

Na onze reis over de stad keren we terug bij Pedro. Hij droomt, maar niet meer over ‘down to the boulevard’. Hij kijkt omhoog (als Sammie) naar het gebarsten plafond. Want hij vond een boek over toverkunst in het vuilnisvat.

Gaat het wel over toveren, of gaat het over kunst? Kunst die je laat ontsnappen. Hoor maar: fly-fly-fly-fly. Vier korte slagen van het vogeltje dat probeert op te stijgen. En het lukt.

I want to fly away
I want to fly
Fly, fly away
I want to fly
Fly-fly away (Fly a-)
fly-fly-fly (-way, ooohhh...)
Fly-fly away (I want to fly-fly away)
fly away (I want to fly, wow-woh, no, fly away)

En daar gaat hij, over de stad. In drie minuten hebben we een Dickens-achtige vlucht gemaakt van de goot naar de hemel. Een samenleving doorgrond. Een emotie doorlopen van diepe wanhoop naar vervoering.

Stukje bij beetje heb ik het nummer leren kennen. Het had vast sneller gekund, maar zo is het langzaam onder mijn huid gaan zitten. Zodat bij het toverboek in het vuilnisvat een brok in mijn keel zit.

Waarom duurde het zo lang? Wellicht was ik er nog lang niet aan toe. Omdat ik me, begin 20, onvoldoende bewust was van mijn bevoorrechte positie. Omdat ik nog wat slagen van het leven nodig had om te weten hoe bevrijdend kunst kan zijn.