Raisonanz

• Verenigde Staten, 1997
• Regie: Paul Thomas Anderson
• Met: Mark Wahlberg, Burt Reynolds, Julianne Moore, John C. Reilly
• Scenario: Paul Thomas Anderson
• Camera: Robert Elswit
• Geluid: Stephen Halbert
• Montage: Dylan Tichenor
• Art directie: Bob Ziembicki
• Muziek: Michael Penn
• Color DeLuxe, Dolby stereo/SDSS, 155 minuten
• Gezien: 17 februari 1998, Sneak Preview, Camera, Utrecht

Dat Paul Thomas Anderson een talent heeft voor sfeervolle scenes, waarin de inhoud er niet te dik opgelegd wordt, is gebleken uit Hard eight. Ook zijn tweede film, Boogie nights is er getuige van. Maar het vertellen van een strak en coherent verhaal gaat hem minder goed af. Met tweeenhalf uur is de film veel te lang. Een ervaren scriptschrijver had misschien wonderen kunnen doen.

Boogie nights beschrijft de hoogtijdagen en neergang van de pornofilmindustrie in de jaren zeventig en tachtig. De pornoregisseur Jack Horner (Burt Reynolds) ontdekt de zeventienjarige Eddie (Mark Wahlberg), die geschapen lijkt om een ster te zijn. Eddie komt in het gezelschap terecht dat nog het meest op een grote familie lijkt. De vrouw van Jack Horner, en vrouwelijke ster van zijn films, Amber Waves (Julianne Moore), bemoedert iedereen, omdat zij haar echte kind niet te zien krijgt. Rollergirl (Heather Graham) is tot alles bereid, als ze haar skates maar aan mag houden. Reed Rothchild (John C. Reilly) wordt de broer die Eddie in het echte leven zo ontbeert. Maar naarmate het succes groter wordt, ontsporen de onderlinge verhoudingen.

Wie een seksueel opwindende film verwacht zal teleurgesteld zijn. Boogie nights is explicieter maar gelijk ook gevoeliger dan de andere film over de pornoindustrie van het afgelopen jaar, The people vs. Larry Flynt. Paul Thomas Anderson is niet uit op sensatie, maar probeert de mensen te doorgronden.

Anderson lijkt sterk beïnvloed te zijn door Robert Altman. Het eerste shot, waarin de camera een discotheek ingaat en er tijden ronddraait totdat er een schnitt volgt is een homage aan The player. Ook de veelheid van levensverhalen doet denken aan de oude meester. Maar Anderson mist de controle van Altman. De verweving van de verschillende levensverhalen doet rommelig aan. Door de voortdurende sprongen komt geen enkel karakter echt goed uit de verf.

Maar sommige scenes doen het rommelige karakter van de film vergeten. Zo is er het moment dat Amber en Eddie voor het eerst samen gaan acteren. De tederheid waarmee ze van te voren de seksscenes doornemen is van een verwarrende pracht. Staan hier nu twee acteurs, twee geliefden of moeder en zoon tegenover elkaar? De film zit vol met dit soort verrassende rolwisselingen. Stoere mannen die pruilen als kleine kinderen, lieve meisjes die doorslaan. Voortdurend word je op het verkeerde been gezet.

Julianne Moore is de onbetwiste ster van de film. Zij weet in een blik zoveel lagen te leggen, dat het door merg en been gaat. Om van een pornoactrice zo’n liefdevol wezen te maken is grote klasse nodig. Maar ook de rest van de cast liegt er niet om. Burt Reynolds weet met kleine middelen een groot charisma uit te stralen en Mark Wahlberg lijkt moeiteloos de grote omslagen in zijn karakter neer te zetten.

Als extraatje heeft de film nog een prachtige soundtrack die het jaren zeventiggevoel direct oproepen. De songs zijn zo met de film verweven dat ze er een onlosmakelijk onderdeel van uit zijn gaan maken.

Boogie nights is een ‘brilliant mistake’. De film is te lang en te rommelig om een succes te zijn. Maar sommige onderdelen zijn zo mooi, dat ik vol verwachting uitkijk naar de volgende film van Paul Thomas Anderson.

• Cijfer (0-10): 7

• Ierland, 1997
• Regie: Jim Sheridan
• Met: Daniel Day-Lewis, Emily Watson
• Scenario: Jim Sheridan & Terry George
• Camera: Chris Menges
• Montage: Gerry Hambling
• Art directie: Brian Morris
• kleur, DTS, 113 minuten
• Gezien: 10 februari 1998, Sneak Preview, Camera Utrecht

De samenwerking tussen regisseur Jim Sheridan en acteur Daniel Day-Lewis is een vruchtbare. Met My left foot en In the name of the father hebben ze aardig wat prijzen binnengehaald. Of dat met The boxer gaat lukken is maar zeer de vraag.

De bokser Danny Flynn (Daniel Day-Lewis) heeft veertien jaar in de gevangenis gezeten wegens terroristische activiteiten voor de IRA. Als hij vrijkomt, wil hij niets meer met het sectarische geweld te maken hebben. Hij start een boksschool voor katholieken en protestanten om de kinderen van Belfast een uitweg te bieden. Maar de IRA, verdeeld over een mogelijke wapenstilstand, laat hem niet met rust. Dat hij achter zijn oude vriendin Maggie (Emily Watson) aanzit maakt het er niet gemakkelijker op. Want zij is inmiddels getrouwd met een IRA-lid, die nog in de gevangenis zit. Bovendien is ze de dochter van de plaatselijke IRA-leider.

Het verhaal van The boxer kent een aantal aardige gegevens (de strijd om vrede in een terreurorganisatie, de keuze van de vader tussen de organisatie en zijn dochter, de spanning tussen oude geliefden), maar ze worden niet sterk uitgewerkt. De personages blijven zwart-wit en hun drijfveren worden maar oppervlakkig aangeduid. Zo is er de zoon van Maggie die zich aanvankelijk verzet tegen haar contact met Danny. Hij ziet het als verraad van zijn vader. Ineens geeft hij zijn verzet op, zonder dat het duidelijk wordt waarom.

De show in The boxer wordt gestolen door Emily Watson. Haar rol is ingetogener dan in Breaking the waves, maar met een simpele blik kan ze boekdelen spreken. Daniel Day-Lewis moet een man spelen die de chaos om hem heen onbewogen aankijkt. Het gaat hem niet geweldig af, hij lijkt meer gebaat bij rollen die iets meer onderhuidse spanning kennen. De bijrollen zijn, zoals in zoveel Britse en Ierse films, uitstekend bezet.

De montage is zo slordig, dat het stoort. Tweegesprekken lopen niet, en de bokspartijen zijn zo rommelig, dat het niet duidelijk wordt wie wie slaat. Nog ergerlijker is het muziekgebruik. Zo wordt een straatoproer begeleid met een romantisch deuntje. Het druist in tegen de boodschap van The boxer: dat Belfast te gronde gaat aan het geweld.

Na My left foot en In the name of the father is The boxer een tegenvaller. Het spel zorgt er nog voor dat de film het aanzien waard is, maar het kan niet verhullen dat hij in verhaal en techniek de nodige scherpte mist.

• Cijfer (0-10): 6

• Verenigde Staten, 1997
• Regie: Johnny Depp
• Met: Johnny Depp, Marlon Brando
• Scenario: D.P. Depp, Johnny Depp, Paul McCudden, Gregory McDonald (roman)
• Camera: Vilko Filac
• Geluid: Paul Ledford
• Montage: Pasquale Buba
• Art directie: Miljen Kreka Kljakovic
• Muziek: Iggy Pop
• kleur, Dolby, 123 minuten
• Gezien: 23 december 1997, Sneak Preview, Camera, Utrecht

Johnny Depp speelt niet zomaar in iedere film die hij aangeboden krijgt. De regisseurs waarmee hij gewerkt heeft hebben allemaal een zeer eigen visie: Kusturica, Burton, Jarmusch. Ze hebben hem duidelijk geïnspireerd bij zijn regiedebuut The brave. Maar bij het overnemen van de vorm is hij de inhoud vergeten. Het resultaat is slechts met plaatsvervangende schaamte aan te zien.

Depp speelt zelf de verlopen indiaan Raphael, die met zijn familie in een krottenwijk woont. Om vrouw en kinderen uit de sores te helpen besluit hij het aanbod van een oude man (Marlon Brando) aan te nemen. Hij zal de hoofdpersoon in een snuffmovie zijn en zijn nabestaanden zullen zoveel geld krijgen dat ze nooit meer zorgen zullen hebben. Met nog een week te leven neemt hij afscheid van zijn naasten, zonder hun te laten weten wat zijn plannen zijn.

Er is een groots regisseur nodig om van zo’n pathetisch verhaal een goede film te maken, en Depp is daar duidelijk nog niet aan toe. Zijn film is een kitscherige, pretentieuze vertoning, met als grootste dieptepunt de laatste neukpartij op een rots met de ondergaande zon op de achtergrond.

En het spel van Depp maakt ook al niet veel goed. Hij is continu in beeld en doet de meeste tijd niet veel meer dan quasi diepzinnig voor zich uit staren. Als The brave iets duidelijk maakt, dan is het dat de acteur Johnny Depp een betere regisseur dan zichzelf nodig heeft.

In de Verenigde Staten is The brave nog steeds niet uitgebracht, terwijl hij al een half jaar geleden in Cannes vertoond werd. Misschien is men bang voor de carrière van Depp. Met recht, want de Depp-fans, die ondanks alle kritiek toch wel naar The brave zullen gaan, staat een zware desillusie te wachten.

Cijfer (0-10): 4

• Verenigd Koninkrijk, 1997
• Regie: Mike Leigh
• Met: Katrin Cartlidge, Lynda Steadman
• Scenario: Mike Leigh
• Camera: Dick Pope
• Geluid: George Richards
• Montage: Robin Sales
• Art directie: Eve Stewart
• Muziek: Marianne Jean-Baptiste
• kleur, Dolby, 87 minuten
• Gezien: 17 september 1997, Springhaver, Utrecht

Toen Mike Leigh vorig jaar in Cannes de gouden palm won met Secrets and lies lag Career girls al op de plank. Deze film ligt dichter bij oudere Leigh-films als Life is sweet en Naked dan bij zijn succesvolle voorganger. Het plot is minder belangrijk, de kracht ligt bij de karakters.

Mike Leigh heeft dan ook een bijzondere aanpak. Hij begint met een klein idee en verzamelt dan zijn acteurs. In een repetitieperiode van een aantal weken ontwikkelen ze samen de personages. En dan pas schrijft Leigh het script en gaat hij filmen. Deze theaterachtige aanpak zorgt ervoor dat de karakters veel diepte krijgen. Vaak zijn ze behoorlijk grotesk, zonder dat ze ongeloofwaardig worden.

Tot nu toe speelde de films van Leigh zich af in een beperkte tijd. In Career girls gebruikt hij voor het eerst flash backs, omdat de film over de ontwikkeling van personen gaat. We zien twee vrouwen, Hannah (Katrin Cartlidge, Naked, Breaking the waves) en Annie (Lynda Steadman), die eind jaren tachtig in hetzelfde studentenhuis woonden. Bijna tien jaar later komt Annie bij Hannah op bezoek. Aanvankelijk verloopt de ontmoeting stroef en komen de vrouwen alleen maar los als ze over hun werk praten. Maar langzamerhand komt de onderlinge vertrouwdheid terug. Ze gaan samen huizen bekijken die geen van beiden kan betalen. Ze blijken weer lol om niets te kunnen maken, wat ons een aantal heerlijke scènes oplevert.

Als studente is Hannah opgefokt, cynisch, terwijl Annie zeer onzeker is vanwege een huidaandoening. Hun discussies gaan hard tegen hard, maar ze groeien steeds dichter naar elkaar toe. Ze vormen een front tegen huisgenoten, vriendjes en iedereen die ze verder tegenkomen. Tien jaar later zijn ze gematigder. Grote levensvragen zijn vervangen door zoektochten op een praktische niveau. Ze hebben zich aangepast, kunnen er bijna mee leven dat hun werk niets te maken heeft met hun studies literatuur en psychologie, kunnen bijna verdragen dat ze alleen door het leven gaan. Maar tijdens hun gezamenlijke weekend komen ze een aantal mensen uit het verleden tegen, wat oude vragen weer boven doet komen.

Katrin Cartlidge bewijst wederom een van Engelands interessantste actrices te zijn. Met de haar kenmerkende energie en haar spitse gezicht en scheve tanden laat ze een grote indruk achter. Lynda Steadman, die na een aantal tv-films haar speelfilmdebuut maakt, zet er prachtig ingetogen spel tegenover. Het is knap hoe ze in de rustige dertigjarige Annie de onzekerheid van de twintigjarige laat doorschemeren. Mark Benton is ontroerend in zijn rol van uiterst slimme maar doorgedraaide Rick, die vet van haar en buik is.

Career girls kent maar een minpuntje. Te vaak wordt er gesproken over de toevalligheid van ontmoetingen. Deze postmoderne blootlegging van de verhaalstructuur is te geforceerd, en Leigh kan dit beter overlaten aan regisseurs die interessant willen doen. Hij heeft dit niet nodig, daarvoor is zijn talent om mensen in hun volheid te laten zien te groot. Zijn films nodigen uit om meerdere keren gezien te worden, niet vanwege het verhaal, maar om het weerzien met de personages.

---

Cijfer (0-10): 8

• Frankrijk, 1996
• Regie: Gael Morel
• Met: Pascal Cervo, Stephane Rideau, Elodie Bouchez, Mezziane Bardadi
• Scenario: Catherine Corsini, Gael Morel
• Camera: Jeanne Lapoirie
• Montage: Catherine Schwartz
• kleur, 105 minuten
• Gezien: 10 augustus 1997, ’t Hoogt, Utrecht

---

Wie geroerd was door Techine’s Les roseaux sauvages zal nieuwsgierig zijn naar À toute vitesse. De hoofdrolspeler uit Les roseaux, Gael Morel regisseert twee medespelers, Élodie Bouchez en Stephane Rideau. Helaas is het maar al te duidelijk dat À toute vitesse een regiedebuut is.

Morel lijkt zijn hand te overspelen door een aantal verhalen over jongeren in een Zuid-Franse stad tegelijk te vertellen. De arbeiderszoon Quentin (Pascal Cervo) is net doorgebroken met zijn eerste boek. Het literaire circus doen hem steeds meer vervreemden van zijn vriendin Julie (Élodie Bouchez) en zijn jeugdvriend Jimmy (Stephane Rideau). Deze twee voelen meer voor het racen op motoren dan artistiek gekeuvel. Intussen zoekt Quentin contact met de Arabische Samir, die net zijn vriend heeft verloren. Quentin wil Samir tot het onderwerp van zijn nieuwe boek maken en maakt misbruik van de liefde die Samir voor hem voelt.

À toute vitesse wisselt voortdurend van perspectief. Aanvankelijk is Quentin het middelpunt, maar dan verdwijnt hij voor lange tijd uit beeld en komt de aandacht bij Julie en Jimmy te liggen. Dit vraagt meer beheersing van een regisseur dan waarover Morel nu beschikt. Hierdoor komen de personages amper tot leven. Ook de snelheidsliefde waar de titel over spreekt komt niet over, omdat snel gesneden scenes onderbroken worden met de uit veel Franse films bekende dialogen. Deze missen de levendigheid die regisseurs als Techine en Rohmer hun spelers in de mond leggen en worden bovendien zeer houterig uitgesproken.

Het acteerwerk in À toute vitesse is nogal mat. Alleen Élodie Bouchez weet daar bij tijd en wijle aan te ontkomen. Zij heeft dan ook een charme die acteerprestaties bijna onnodig maken. Dat Bouchez en Rideau bijna dezelfde rollen moeten spelen als in Les roseaux sauvages lijkt hen niet erg gestimuleerd te hebben.

Het verhaal van een van zijn omgeving vervreemde kunstenaar zou wel eens autobiografisch kunnen zijn. À toute vitesse was waarschijnlijk een stuk interessanter geweest als Morel zich daarop had geconcentreerd en de motieven en gevoelens van Quentin beter naar voren had gebracht. Misschien heeft hij het niet over zijn hart kunnen verkrijgen om Bouchez en Rideau bijrollen te geven.

---

• Cijfer (0-10): 5

• Verenigde Staten, 1997
• Regie: Griffin Dunne
• Met: Meg Ryan, Matthew Broderick, Kelly Preston, Tcheky Karyo
• Scenario: Robert Gordon
• Camera: Andrew Dunn
• Geluid: Ed Novick
• Montage: Elizabeth Kling
• Art directie: Robin Standefer
• Muziek: Rachel Portman
• kleur, 100 minuten
• Gezien: 5 augustus 1997, Sneak Preview, Camera Utrecht

---

Het lijkt treurig gesteld met de Hollywoodkomedie. Wordt er een verhaal gesponnen om Meg Ryan, steelt de Turkse Fransman Tcheky Karyo de show. In zoverre er iets te stelen valt in de eerste lange film van regisseur Griffin Dunne (als acteur bekend door zijn hoofdrol in After hours).

In Addicted to love lijkt de astronoom Sam (Matthew Broderick) het goed getroffen te hebben met de lerares Linda (Kelly Preston). Er is een klein probleem: hij voelt zich helemaal thuis in hun geboortedorp, terwijl zij het gevoel heeft dat er meer te zien valt in de wereld. Als ze de kans krijgt om een tijdje les te geven in New York vertrekt ze dan ook, om Sam na een paar weken een afscheidsbrief te sturen. Hij laat het er niet bij zitten en reist haar achterna. Ze blijkt samen te wonen met de Franse restauranthouder Anton (Tcheky Karyo). Sam kraakt een krot aan de overkant van de straat om het stel met een camera obscura in de gaten te houden. En dan verschijnt Maggie (Meg Ryan), die net verlaten is door Anton. Ze is veel krachtdadiger dan Sam en haar enige doel is wraak.

Romantische komedies mogen een beetje ongeloofwaardig zijn, maar in Addicted to love worden de grenzen wel erg opgerekt. Om twaalf uur ’s middags met een telescoop een supernova waarnemen en daarna het logge gevaarte op een grasveldje richten en de geliefde haarscherp in beeld krijgen? Je moet je verstand wel erg dicht bij nul zetten. Met een foto rondlopen in Manhattan en iemand tegenkomen die de gefotografeerde herkent? Wat een toeval! Toch wil ik nog wel meegaan in dit soort ongerijmdheden. Maar ik haak af als Meg Ryan een stoere, in leer verpakte, bitch moet zijn. En ik bevind me daarbij in goed gezelschap: Ryan lijkt er zelf ook niet in te geloven.

Nu is Meg Ryan toch al beter in gekke gezichten trekken dan in acteren. Emotiewisselingen krijgen we niet van haar te zien. Dunne toont alleen maar momentopnamen van haar gezicht, die pas betekenis krijgen in de montage. Nu moet gezegd worden dat ze aan haar tegenspeler Matthew Broderick ook niet veel stimulans heeft. Hij heeft een gezicht en een expressie die je meteen vergeet als hij uit beeld is verdwenen. Dat Maggie ook maar iets in Sam zou zien wordt daardoor zeer ongeloofwaardig.

Gelukkig wordt naarmate de film vordert, de rol van Anton belangrijk. Karyo weet hem komisch neer te zetten zonder de inhoud te vergeten. Alle vooroordelen over Fransen –dat ze impulsief en gepassioneerd zouden zijn– worden bevestigd. Daarvoor hoeft Karyo niet zoveel te doen. Het contrast met een aantal halfdode Amerikanen is voldoende.

Zelfs de vormgeving dreigt zo nu en dan Ryan en Broderick te overschaduwen. De camera obscura, het witkalken van de muur waarbij het geprojecteerde beeld veeg voor veeg duidelijk wordt, de collage die Maggie stukje bij beetje aanbrengt op de muur, het ziet er mooi uit. Je zou bijna zeggen dat het jammer is dat de acteurs er telkens voorstaan.

Langzaam kruipt de film naar een zeer voorspelbaar einde. Het is misschien wel het grootste genoegen. Niet omdat ze elkaar vinden (want het wordt toch niets met die twee), maar omdat het tijd is voor de titels.

---

• Cijfer (0-10): 4

• Verenigde Staten, 1997
• Regie: Joel Schumacher
• Met: Arnold Schwarzenegger, George Clooney, Chris O’Donnel, Uma Thurman, Alicia Silverstone, Michael Gough
• Scenario: Akiva Goldsman, Christopher McQuarrie
• Camera: Stephen Goldblatt
• Geluid: Petur Hliddal
• Montage: Dennis Virkler
• Art directie: Barbara Ling
• Muziek: Elliot Goldenthal
• kleur, 130 minuten
• Gezien: 15 juli 1997, Sneak Preview, Camera Utrecht

Of ik een film nu prachtig of vreselijk vind, hoogst zelden heb ik het gevoel dat ik in de bioscoop mijn tijd zit te verdoen. Maar bij Batman & Robin, de vierde uit de Batman-reeks, overviel me het verlangen naar huis. Waar kwam dit vandaan?

Batman & Robin is een product van absolute ongeinteresseerdheid. Of het nu de regie, het script, het spel of de decors zijn, het is allemaal een rommeltje. De makers weten dat ze aan een film bezig zijn die zichzelf wel verkoopt en dus hun zakken zal vullen. Buiten deze financiële overwegingen lijkt er geen enkele reden te zijn waarom deze film gemaakt moest worden. Waarom zou ik er dan naar moeten kijken?

Deel drie uit de reeks, Batman forever, ook geregisseerd door Joel Schumacher, was al geen hoogtepunt. Maar er viel nog voldoende te genieten, bijvoorbeeld van de vileine Tommy Lee Jones en de doorgedraaide James Carrey. In superheldenfilms zijn het juist de schurken die de sjeu moeten brengen. In Batman & Robin krijgen we te maken met Arnold Schwarzennegger. Hij speelt de gedeprimeerde wetenschapper Mr. Freeze die zijn doodzieke vrouw heeft ingevroren om op zoek te gaan naar een geneeswijze. Helaas is hij uitgegleden bij het bassin vloeibare stikstof, waardoor hij alleen maar in leven kan blijven bij temperaturen onder het vriespunt. Omdat hij geen ondersteuning krijgt bij zijn medische onderzoeken besluit hij heel Gotham City te bevriezen. Je ziet het aan en denkt “Ach jochie toch.” Niet echt een reactie die een schurk dient op te roepen.

Kompaan in het kwaad is Poison Ivy (Uma Thurman), strijdster voor de plantenwereld. Om die te laten overleven wil ze de dierenwereld, inclusief de mensheid, verdelgen. Ze weet alle mannen te betoveren met haar parfum, om ze dan om te brengen met haar giftige lippen. Er is een klein probleempje: Thurman heeft de erotische uitstraling van een dovenetel, en daardoor zijn al haar pogingen de rol met overtuiging neer te zetten bij voorbaat gedoemd te mislukken.

Zijn de schurken nogal slap, de helden krijgen al helemaal niet de gelegenheid iets van de film te maken. Batman (George Clooney) en Robin (Chris O’Donnell) zoeken de grenzen van hun wederzijds vertrouwen en moeten daarbij sentimentele teksten uitslaan die geen enkele acteur behoorlijk uit de mond zou krijgen. Als de butler Alfred (vaste kracht Michael Gough) ook nog stervend blijkt te zijn kunnen de tenen helemaal gekromd worden. Enig lichtpunt is de verschijning van het nichtje van Alfred (Alicia Silverstone). Zij brengt de energie die de andere rollen zo missen. Maar waarom hier een Britse rol met een vet Amerikaans accent gespeeld wordt blijft een raadsel.

Maar vooruit, Batman-films draaien niet om script of spel, maar vormgeving en actie. Helaas, Gotham heeft zijn intrigerende, duistere naargeestigheid verloren. Het is niet meer de hoofdstad van camp, maar van kitsch. Wie deze kleurenbagger bij elkaar verzonnen heeft mag wat mij betreft terug naar de houtskoolklas. En dan te bedenken dat regisseur Schumacher ooit als vormgever begonnen is.

Met de actiescenes is het al even droevig gesteld. Door gebrek aan opbouw en rommelige choreografie en montage zijn ze al even morsig geworden als de rest van de film. Een fietstochtje door de stad zorgt voor meer adrenaline.

Toen ik na de film weer buiten stond realiseerde ik dat ik me in ruim twee uur welgeteld tien seconden geamuseerd had. Het wordt tijd om Batman en Robin te laten spelen met hun batmobiles op te sluiten met hun Battoys en iets nieuws te bedenken.

• Cijfer (0-10): 2

• Verenigd Koninkrijk, 1997
• Regie: Mel Smith
• Met: Rowan Atkinson, Peter MacNicol, Burt Reynolds
• Scenario: Richard Curtis, Robin Driscoll, Rowan Atkinson
• Camera: Francis Kenny
• Geluid: Robert Anderson
• Montage: Chris Blunden
• Art directie: Peter Larkin
• kleur, 90 minuten
• Gezien: 1 juli 1997, Sneak Preview, Camera Utrecht

De eerste keer dat ik Rowan Atkinson Mr. Bean zag spelen viel ik daadwerkelijk van de bank van het lachen. De volgende keren kon me beter in bedwang houden, maar de elastische koppen van Atkinson, het vileine en het onhandige van Bean, de bekrompen Engelse wereld: het bleef heerlijk om naar te kijken. Ik juichte dus toch een beetje mee toen Bean: the ultimate disaster movie in de Sneak Preview gedraaid werd.

Maar helaas. Bean is bedoeld om de Amerikaans markt te veroveren, niet om de fans een plezier te doen. Een aantal grappen is regelrecht uit de tv-afleveringen gehaald. Deze dienen om een verhaaltje aan te kleden, dat afzichtelijk dun is. Een Amerikaanse galerie vraagt aan de Londense National Galery om een belangrijk kunsthistoricus te sturen voor een reeks voordrachten. Ze vaardigen echter de meest vreselijke zaalwacht af: Bean. Deze weet bijna de carriere en het huwelijk van zijn gastheer (Peter MacNicol) te gronde te richten.

Natuurlijk valt er te lachen bij Bean. Maar door het gekunstelde verhaal is de film lang niet zo leuk als de tv-afleveringen. Je zult me niet snel horen zeggen dat je beter het kleine scherm kunt bekijken dan het bioscoopdoek. Nu wel helaas.

Een van de problemen van Bean is, dat het karakter van Mr. Bean zo aangetast is, dat het een stuk minder leuk geworden is. In een sketch van een kwartier kan Bean uitstekend een van de wereld afgesloten, zwijgend en onhandig type zijn. Maar tenzij je een remake van Rain man wil maken, is dat voor een avondvullende film niet vol te houden. Dus Bean moet praten en een persoonlijkheid hebben, en dat is nou net niet z’n sterkste kant (in tegenstelling tot Blackadder). Daarnaast komt de mimiek van Atkinson veel beter tot z’n recht op het tv-scherm, dat geknipt is voor close ups.

Voor Bean-fans (en wie is dat niet) zal de film Bean waarschijnlijk tegenvallen, terwijl het maar de vraag is of de Amerikaanse markt Jim Carrey wil inruilen voor de meer ingetogen Atkinson. Maar dat de film een artistieke mislukking is zal wel niet inhouden dat het ook een financiele misser wordt.

• Cijfer (0-10): 6

• Frankrijk , 1996
• 109 minuten
• Met: Agnès Jaoui, Jean-Pierre Bacri, Jean-Pierre Darroussin, Catherine Frot, Claire Maurier
• Regie: Cédric Klapisch
• Scenario: Agnes Jaoui, Jean-Pierre Bacri en Cedric Klapisch naar het gelijknamige toneelstuk van de eerste twee
• Camera: Benoit Delhomme
• Geluid: Francois Waledisch
• Montage: Francine Sandberg
• Art directie: François Emmanuelli
• Gezien: 12 maart 1997, Springhaver Utrecht

---

Vorig jaar was een van de verrassingen in de filmtheaters was Chacun cherche son chat van Cedric Klapisch. Deze vrolijke en anarchistische film deed verlangen naar meer. De opvolger Un air de famille blijkt strenger van toon te zijn, maar de sterke humor is gebleven.

Un air de famille speelt in een kroeg in een Franse provinciestad. De eigenaar Henri is een verzuurde man en barman Denis is ook al niet te vrolijk, omdat Henri’s zus Betty het net met hem heeft uitgemaakt. Iedere vrijdag verzamelt de familie van Henri zich in de kroeg voordat ze uit eten gaan. De tweede broer, Philippe, is een geslaagd zakenman. Zijn vrouw Yolande is een dom gansje dat vandaag haar verjaardag viert. Moeder bemoeit zich met iedereen, en laat haar voorkeuren op een tactloze wijze merken. Het wachten is op de vrouw Henri. Hij durft niemand te vertellen dat ze bij hem is weggelopen. Er ontspint zich een familiedrama waar de drank de tongen vals maakt, terwijl alle familieleden toch afhankelijk van elkaar blijken te zijn.

Un air de famille is gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Agnes Jaoui en Jean-Pierre Bacri. Zij maken ook deel uit van de cast die het stuk al eerder op de planken bracht. Toneelverfilmingen dragen het gevaar in zich erg statisch te worden. Ook Klapisch laat de handeling bijna in real time plaatsvinden in een afgesloten ruimte, maar in dit geval werkt het goed, omdat het de claustrofobische sfeer van het script benadrukt. Met afgewogen camerabewegingen en -posities tast Klapisch de ruimte en de personages af.

Er wordt zeer goed geacteerd in deze film. Dat de acteurs de rollen al vaak in het theater hebben gespeeld is te zien aan de diepte van de karakters, terwijl je niet het gevoel krijgt dat ze op hun personages zijn uitgekeken. Wat aanvankelijk karikaturen lijken, worden mensen van vlees en bloed. Gevoelige scenes worden afgewisseld met hilarische situaties. Het moment dat Yolande kadootjes krijgt die ze helemaal niet wil hebben is onbetaalbaar.

In tegenstelling tot het theater kun je film in een blik stoppen en naar het buitenland sturen. Hierdoor kunnen we genieten van een uitstekend Frans toneelstuk, dat op een mooie manier laat zien hoe een familie een onontbeerlijke last is. Bovendien bevestigt Un air de famille het gevoelige en komische talent van Klapisch. Laat zijn volgende film maar doorkomen.

---

• Cijfer (0-10): 8