Jan-Willem Swane

Raisonanz

  • Happy in Holland

    Happy in Holland

    We hebben het vast allemaal meegemaakt. Je staat bij de afhaal van het Chin.Ind. restaurant. De vrouw achter de balie is uiterst vriendelijk. Aan de bar zit een kind huiswerk te tekenen. Een ouder kind doet klusjes. De vrouw voegt ze dingen in het Chinees toe. Je hebt geen idee waar het over gaat en toch voel je de spanning.

    Een afgesloten wereld die intrigeert, maar ook snel weer uit je gedachten verdwijnt als je het restaurant verlaat.

    De voorstelling Happy in Holland ontsluit deze wereld Sun Li en Tjyying Liu hebben een script geschreven dat laagje voor laagje de kwetsuren en de hoop naar de oppervlakte brengt. Mei Ling Wan-Imook en Charlotte Ha spelen, onder regie van Char Li Chung, moeder en dochter die, vriendelijk lachend naar de zuinige Hollandse klanten, met elkaar opgescheept zitten in het restaurant. In een inventief decor van lichtbakken.

    (meer…)

  • De mooie dingen van 2023

    2023 was geen saai jaar. En dan heb ik het maar niet over de wereld, Nederland en mijn persoonlijk leven.

    Maar wel over al het moois dat ik mocht zien, horen en lezen.

    76 films

    Met als hoogtepunten:

    • The Banshees of Inisherin van Martin McDonagh
    • Dicht bij Vermeer van Suzanne Raes
    • The Blue Caftan van Maryam Touzani
    • Past Lives van Celine Song
    • Anatomy of a Fall van Justine Triet
    • Anselm van Wim Wenders
    • De bezette stad van Steve McQueen
    • Perfect Days van Wim Wenders

    75 tentoonstellingen

    Met als hoogtepunten:

    • Suze Robertson in Panorama Mesdag (Den Haag)
    • Vermeer in het Rijksmuseum (Amsterdam)
    • Cézanne in Tate Modern (Londen)
    • Brave New World in De Fundatie (Zwolle)
    • Op de kaart in het Nationaal Archief (Den Haag)
    • Ara Güler, a Play of Light and Shadow in FOAM (Amsterdam)
    • Anselm Kiefer in Voorlinden (Wassenaar)
    • Caspar David Friedrich in de Hamburger Kunsthalle

    52 voorstellingen

    Met als hoogtepunten:

    • Lebensraum van de Jakop Ahlbom Company
    • In the Dutch Mountains van NDT1
    • PART van OFFprojects, Ragazze Quartet and Salvador Breed
    • Ik zeg toch sorry van Theatergroep Aluin en Raymi Sambo Maakt
    • Bloodbitches van Nina de la Parra en Sanne Landvreugd
    • Flights of the Angakok van het Nederlands Kamerkoor en Lera Auerbach
    • Crashtest Ibsen van het Zuidelijk Toneel
    • Disgraced van Black sheep can fly

    36 boeken

    Met als hoogtepunten:

    • De beesten van Gijs Wilbrink
    • De kleine deugden van Natalia Ginzburg
    • Rebelse genieën van Andrea Wulf
    • Tussentijds van Peter Zantingh
    • Gebied 19 van Esther Gerritsen

    Het totale overzicht kun vind je in het Cultureel Logboek 2023.

  • Een ongelovige gaat ter kerke

    Een ongelovige gaat ter kerke

      Voor het eerst van mijn leven ging ik uit eigen beweging naar de kerk. Wel raar, aangezien ik al een jaar of veertig geloof dat er geen zingevend beginsel is, en al helemaal geen God.

      Hoe kwam ik er dan terecht? Een boek zette me op het spoor: Kwetsbaarheid omhelzen van Christa Anbeek. Ik was het gaan lezen, omdat het gaat over gemeenschappen met een hart. Anbeek beschrijft tussenperioden waarin zekerheden weggeslagen zijn en er nog geen uitzicht is op het nieuwe. Dan kunnen dat soort gemeenschappen een belangrijke rol spelen. Door, om te beginnen, ontregelingen open tegemoet te treden, stil te worden, vrijmoedig te spreken en meerstemmig te luisteren. Iets waar ik de laatste tijd veel behoefte heb, omdat én de wereld én mijn persoonlijk leven lijken te wankelen.

      (meer…)
    • Uitgelezen: Gebied 19 van Esther Gerritsen

      Uitgelezen: Gebied 19 van Esther Gerritsen

      Gebied 19: weer een prachtige Esther Gerritsen.

      Voor de verandering een sciencefictionroman. Tomas ontdekt na het ontwaken dat zijn vrouw en zoon verdwenen zijn. En niet alleen zij, de halve bevolking ontbreekt. Ze blijken getransporteerd naar een planeet waar de aarde, 10 procent uitvergroot, is nagebouwd. Alleen de hond Toto is er nog.

      Maar is het wel sciencefiction? Uiteindelijk gaat het Gerritsen altijd om de psychologie. De bijzondere omstandigheden die ze creëert voor haar personages zijn het laboratorium waarin ze de menselijke drijfveren zichtbaar wil maken.

      En dat doet ze weergaloos. Zoals in het begin. Waar Tomas, verloren, in een opwelling, Toto kaalknipt. ‘Nu ben je van mij, nu ben je mijn hond.’ Die dubbelheid, verdriet om het achtergelaten zijn en tegelijkertijd de vrijheid pakken, prachtig.

      Het verhaal raakt een lading thema’s aan, vooral actueel geworden tijdens de coronacrisis. Wie wel en niet nutteloos is, eenzame protesten, complotdenken. Gerritsen doet het zo terloops, dat het kietelt, niet stoort. Voor mij gaat het boek uiteindelijk over de vraag in hoeverre je je ogen kunt sluiten voor de wereld om je heen, om zo een gewoon sociaal leven te leiden. Maar ik ben er van overtuigd dat iedere lezer er het zijne uithaalt.

      Over het algemeen ben ik niet erg enthousiast over romans van scenarioschrijvers. Vaak zijn ze te plotgedreven (zie Lize Spit). Maar Gerritsen weet het verhaal gaande te houden met onverwachte wendingen, zonder het geforceerd naar een ontknoping te stuwen.

      Zo sloeg ik het boek dicht, en dacht: ik wil het eigenlijk nog een keer lezen.

    • Neurodiversiteit, of hoe leer je jezelf kennen?

      Er was een lunchlezing op het werk. Van Saskia Schepers. Over neurodiversiteit. Breinen die zo anders bedraad zijn dan het gemiddelde, dat het lastig is te functioneren in de gewone wereld. Denk autisme, denk ADHD, denk hoogbegaafdheid, denk synesthesie.

      Organisaties hebben juist profijt bij neurodiversiteit betoogt ze. Door de grotere variatie in talenten. Door het tegengaan van groupthink. Doordat omgevingen die goed zijn voor de buitenbeentjes vaak goed zijn voor iedereen.

      Bekijk het van de positieve kant

      Dan moet je wel de positieve kanten zien. Creativiteit bijvoorbeeld, probleemoplossend vermogen, empathie, hyperfocus. Kwaliteiten waar een organisatie grote behoefte aan kan hebben.

      (meer…)
    • School in het Fotomuseum Den Haag

      School in het Fotomuseum Den Haag

      In het begin de tentoonstelling School: verliefd, verloofd, verslapen in het Fotomuseum Den Haag zie je foto’s van kinderen die de school ingaan. Meestal op hun rug gezien. In de laatste zaal zien we weer kinderen naar buiten gaan, rennend en met blije gezichten. Het lijkt alsof de kinderen hun individualiteit verliezen wanneer ze de school binnen gaan. Onderdeel worden van een systeem en een klas. En pas bij het naar buitengaan hun vrije zijn herwinnen. De school als dwangbuis.

      (meer…)
    • Hoe ik van B1 ging houden

      Hoe ik van B1 ging houden

      Onlangs tekende de Inspectie van het Onderwijs de Direct Duidelijk Deal. Daarin belooft de inspectie dat ze haar teksten zo toegankelijk mogelijk zal maken. Daarom kon ik, als medewerker van de inspectie, een B1-cursus volgen bij Bureau Taal.

      B1 is het taalniveau dat 80 procent van de volwassenen begrijpt. Geoefende taalgebruikers schrijven meestal uit zich zelf op een hoger taalniveau: B2 of zelfs C1. Dat is een probleem. B2 wordt namelijk maar door 40 procent van de volwassenen begrepen en C1 zelfs maar door 20 procent. Geoefende taalgebruikers moeten moeite doen om een tekst te schrijven die voor de meeste mensen te begrijpen is.

      Eigenlijk vond ik B1 maar niks?

      Waarom deed ik mee? Eigenlijk uit nieuwsgierigheid. Omdat ik niet zo enthousiast was over B1. Word je niet gedwongen om heel veel details op te offeren? En worden we van B1 niet steeds dommer?

      We volgden een paar korte bijeenkomsten en maakten thuis opdrachten. Ik was niet meteen enthousiast. Ik was bang dat B1-schrijven zou voelen als een keurslijf. Maar er gebeurde iets anders. Ik werd uitgedaagd om beter te bedenken wat ik echt bedoelde.

      (meer…)
    • Kaarten aan de wand

      Kaarten aan de wand

      In een kast in mijn ouderlijk huis zaten twee laatjes. In de ene lagen sigaren. In de andere al even ouderwetse voorwerpen: landkaarten en plattegronden. Als ik ergens naartoe wilde, rommelde ik door deze la. Bijna altijd vond ik dan wel de juiste Falkplan-plattegrond.

      Een ding ergerde mijn vader mateloos over zijn verzameling. De uitgevers zetten wel trots op de voorkant van iedere kaart welke druk het betrof, maar niet in welk jaar de kaart was samengesteld. Hij zocht het op in de kleine lettertjes weggestopt in een hoekje van de kaart, en stiftte het jaartal op de omslag.

      3 tentoonstellingen: teken van nostalgie?

      Het is inmiddels nostalgie. Niet alleen de kaarten in het laatje, maar ook het gerommel met de jaartallen. Want nu kaarten bijna allemaal digitaal tot ons komen, zijn er geen edities meer. De kaarten worden continu aangepast. Daarmee is de romantiek ook een beetje verdwenen. Het langzaam uiteenlopen van het kaartbeeld en de werkelijkheid, het vastgelegde verleden, we worden er niet meer mee geconfronteerd. We zitten in een continu hier en nu.

      Als kaarten een nostalgisch product zijn geworden, is het niet zo vreemd, dat er op dit moment 3 tentoonstellingen aan zijn gewijd:

      (meer…)

    • Genieten van de Rondehoeploop

      In de tien jaar dat ik nu hardloop heb ik aan geen leukere wedstrijd meegedaan dan de Rondehoeploop in Ouderkerk aan de Amstel. Zondag 14 mei liep ik hem voor de tweede keer, en ik heb weer genoten van de schoonheid en de knusheid.

      Allereerst de schoonheid: het parcours is eigenlijk niet meer dan een rondje over de ringdijk van de Rondehoep, langs de rivieren de Bullewijk, de Waver en de Amstel.

      De enige doorgaande weg in de polder is die over die dijk. Dat maakt het tot een bijzondere polder. In het midden van de polder kunnen weidevogels ongestoord broeden. Als je het geluid van de A9 achter je hebt gelaten, is het amper voor te stellen dat je je nog onder de rook van Amsterdam bevindt. Je hoort vogels en kikkers, ziet bloemen en oude boerderijen, en hebt een ongekend weids uitzicht. Pas als je na 10 kilometer bij de Amstel komt, en richting het noorden loopt, begint het weer te voelen als bewoonde wereld, met de pleziervaart op de rivier en het dorp Nes aan de overkant.

      (meer…)
    • 4 mei: niet wegkijken

      4 mei: niet wegkijken

      3 mannen staan er op de hoek van de Amsterdamse Apollo- en Beethovenlaan. In zichzelf gekeerd, het hoofd gebogen en toch trots. Ze vormen het monument ‘Verzetsgroep’ van Jan Willem Havermans. Het is een bescheiden eerbetoon, want hier werden 29 mannen doodgeschoten op 24 oktober 1944 , als represaille door de Sicherheitsdienst (SD). Een dag te voren had het verzet op dezelfde plaats, om de hoek van het SD-hoofdkwartier, gepoogd een SD-er te ontvoeren. Toen dat mislukte, hadden ze hem gedood. Daarop haalde de bezetter de 29 mannen uit het Huis van Bewaring op de Weteringschans, waar ze veelal zaten op verdenking van verzetsactiviteiten. Ze werden, in groepjes geketend, naar de Apollolaan vervoerd, en ’s ochtends vroeg in koele bloede vermoord.

      Nu staan wij daar, met meer dan duizend mensen, op een warme avond in mei. Vooraan zitten de ouderen, de avondzon in het gezicht. De laatsten die de oorlog nog hebben meegemaakt. De meesten waren toen nog jonger dan de schoolkinderen die vandaag gedichten voorlezen. Gedichten die vooral uitdrukken hoe onvoorstelbaar de geschiedenis is geworden.

      (meer…)