Schilderen is een omslachtige bezigheid. Tussen idee en resultaat zit een lange weg van uitvoering. Waarom je zoveel moeite getroosten, als je tegenwoordig zoveel makkelijker beelden kan maken? Deze vraag drong mij zich op bij de tentoonstelling Brave New World in De Fundatie in Zwolle. Schrijver en kunstcriticus Hans den Hartog Jager laat er werk zien van 16 vooraanstaande schilders van onder de 40, van over de hele wereld.
Op die vraag ‘Waarom schilderen’ lijkt de tentoonstelling geen eenduidig antwoord te geven. Daarvoor is de variëteit te groot. De bijna naïeve weergave van zijn homoseksuele leven door Louis Fratino. De plastische weergave van het zware Colombiaanse leven door Raquel van Haver. De geometrische weergave van vrouwelijkheid door Loie Hollowell. De sprookjesachtige verbeelding van Sanya Kantarosky. Het directe werk van de Braziliaan Antonio Obá. De wonderlijke landschappen van Marina Rheingantz. De abstractie van Anh Trãn. De weelderige patronen van Portia Zvavahera.
Het lijkt een lukrake verzameling. Zeer verschillende technieken, vormen, verhalen die verteld moeten worden. Toch wordt de expositie bij elkaar gehouden. Door de samensteller. Hij schreef niet alleen de zaalteksten en de catalogus, maar sprak ook de audiotour in. De Jager vertelt uitgebreid waarom hij voor een kunstenaar gekozen heeft en wat hem in de werken aanspreekt.
Juist daarin ligt voor mij de kracht van de tentoonstelling. De doorgewinterde kunstjournalist weet met precies gekozen eenvoudige woorden grote nuance uit te drukken. Hij maakt duidelijk dat je niet dik hoeft te doen om over kunst te praten. De Hartog Jager zet zijn hart en hoofd open, en de woorden lijken vervolgens als vanzelf het werk te doen. Zijn enthousiasme voerde mij als kijker mee op een veelkleurige ontdekkingstocht.
Aan het eind van de omzwerving (want er is geen logische route door de zalen) overviel me ineens het antwoord op de initiële vraag: waarom schilderen? Ieder schilderij in de tentoonstelling lijkt begonnen met een vraag waarop de kunstenaar niet meteen een antwoord had. Door een vorm te kiezen die tijd en inspanning kost, schiep hij zich de gelegenheid om de complexe antwoorden onder zijn handen te laten ontstaan. Het is niet meer de vraag waarom de schilders het zichzelf zo moeilijk maken om een beeld te creëren. De moeite is de essentie van het werk.
Vanaf nu kan ik schilderijen niet meer zien als een eindproduct; ik zal ze bekijekn als een gestold proces.