Categorie: Bespreking

Moderne kunst moeilijk? Dus niet.

De tentoonstelling Brave New World in de Fundatie in Zwolle liet me zien dat je niet ingewikkeld hoeft te doen over moderne schilderkunst. En het gaf me antwoord op de vraag: waarom eigenlijk schilderen?

Schilderen is een omslachtige bezigheid. Tussen idee en resultaat zit een lange weg van uitvoering. Waarom je zoveel moeite getroosten, als je tegenwoordig zoveel makkelijker beelden kan maken? Deze vraag drong mij zich op bij de tentoonstelling Brave New World in De Fundatie in Zwolle. Schrijver en kunstcriticus Hans den Hartog Jager laat er werk zien van 16 vooraanstaande schilders van onder de 40, van over de hele wereld.

Op die vraag ‘Waarom schilderen’ lijkt de tentoonstelling geen eenduidig antwoord te geven. Daarvoor is de variëteit te groot. De bijna naïeve weergave van zijn homoseksuele leven door Louis Fratino. De plastische weergave van het zware Colombiaanse leven door Raquel van Haver. De geometrische weergave van vrouwelijkheid door Loie Hollowell. De sprookjesachtige verbeelding van Sanya Kantarosky. Het directe werk van de Braziliaan Antonio Obá. De wonderlijke landschappen van Marina Rheingantz. De abstractie van Anh Trãn. De weelderige patronen van Portia Zvavahera.

Lees verder “Moderne kunst moeilijk? Dus niet.”

De ontregelende kracht van Cézanne

Een enkel stuk fruit was genoeg om me van mijn stuk te brengen. Over Cézanne in de Tate Modern.

Als ik Rembrandt zeg, waar denk je dan aan? En Picasso, Van Gogh, Vermeer? Dikke kans dat je dan de Nachtwacht voor ogen ziet, Guernica, de Zonnebloemen, het Meisje met de parel.

En Cézanne?

Bij Cézanne weet ik het niet. En dat is tekenend, want zijn werk mikt niet op een heftige indruk. Hij schilderde stillevens, landschappen, verstilde mensen. Onderwerpen die op het eerste gezicht weinig tot de verbeelding spreken.

Pas als je langer kijkt, beginnen zijn doeken te leven. Zo sterk, dat het verschillende keren een stevige emotie bij me opriep. Ooit liep ik het Metropolitan Museum of Art in New York uit, omdat een Cézanne me te veel geworden was. Ik moest een luchtje scheppen.

Lees verder “De ontregelende kracht van Cézanne”

Vermeer: stop de tijd

Het slaat natuurlijk nergens op, zo’n overzichtstentoonstelling van Vermeer. Waarom je hem toch niet kan missen.

Het slaat natuurlijk nergens op, zo’n overzichtstentoonstelling. De werken van Vermeer zijn helemaal niet bedoeld om achterelkaardoor bekeken te worden. Het zijn doeken die herhaalde en langdurige aandacht verdienen. Pas dan geven ze hun geheimen prijs.

En toch kun je de grote Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum niet missen. Al is het maar, omdat het altijd een feest is om oude bekenden te zien, zoals het Meisje met de parel uit het Mauritshuis en Het melkmeisje uit het Rijksmuseum. Maar echt bijzonderder is het nu eens die doeken te zien die je alleen van reproducties kent, uit Washington, New York, Berlijn, Tokyo. Want pas oog in oog zie je de prachtige kleuren en de subtiele details echt.

Lees verder “Vermeer: stop de tijd”

Koninklijk borduren

De 200 jaar oude Chinese gordijnen van Huis ten Bosch zijn aan vervanging toe. Samen met de nieuwe gordijnen zijn ze te zien in een mooie tentoonstelling in het Textielmuseum in Tilburg.

Links een sjiek stenen huis waarin een wisselkantoor gevestigd is. Rechts een vervallen lemen huis (de bamboestaken steken door de muur heen) waarin gegokt wordt. Het is een van de vele geborduurde voorstellingen op de Chinese gordijnen uit het Huis ten Bosch, die nu te zien zijn bij de tentoonstelling Koninklijk borduren in het Textielmuseum in Tilburg. En hoewel de gordijnen hun beste tijd gehad hebben, is het nog steeds te zien hoe geraffineerd de voorstellingen zijn, hoe genuanceerd de textuur en de kleurschakeringen. Er zijn prachtige voorstellingen op te zien van het dagelijkse leven in China, van vogels, huizen en bruggen, van boeren, vissers en handwerkers.

Detail van de Chinese gordijnen met wisselkantoor en gokhuis.
Lees verder “Koninklijk borduren”

New York in slow motion

In de Kunsthal Helmond is de fototentoonstelling Walker Evans Revisited te zien. Hoogtepunt voor mij was de film Street van James Nares, waar je tergend langzaam door de straten van Manhattan gevoerd wordt.

Stapvoets trekt de camera langs het New Yorkse trottoir. De mensen lijken stil te staan of bewegen traag.

We kijken naar de film Street van James Nares uit 2011. Hij gebruikte een highspeedcamera (waar je ook zo mooi vallende druppels mee kunt filmen) vanuit een auto. Van de maximaal 6 seconde durende shots monteerde hij een film van een uur. Begeleid door lome gitaarmuziek van Thuston Moore (van Sonic Youth)

Lees verder “New York in slow motion”

De uitnodiging van Laura van Dolron

Mag ik een luistertip geven? Luister niet naar Nooit meer slapen van 5 januari 2023 waarin Femke van der Laan Laura van Dolron interviewt over haar voorstelling De Uitnodiging. Ga gewoon naar de voorstelling en laat je meevoeren.

In De Uitnodiging vertelt Van Dolron over haar nieuwe liefde. En ze laat hem ook zien, want Mark zit gewoon op het toneel. Een groter contrast met haar vorige voorstelling, waarin ze haar horrorscheiding besprak is amper voorstelbaar.

Meteen aan het begin spreekt Van Dolron haar zorg uit. Met verdriet op het podium zijn toeschouwers wel te boeien. Maar persoonlijk geluk? Roept dat niet alleen maar afkeer op?

Niet dus. De monoloog (want Mark zegt niet zo veel) boeit, prikkelt, ontroert.

Lees verder “De uitnodiging van Laura van Dolron”

Tentoonstellingen waar muziek in zit

Twee tentoonstellingen over muziek met een prominent als blikvanger in de Nederlandse musea. In het Haagse Huis van het boek is Ruud de Wild, Songbook te zien. Shirma Rouse is op haar beurt het gezicht van Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop in het Utrechtse Catharijneconvent. Waar ik bij de ene tentoonstelling de bemoeienis geslaagd vond, leidde die bij de andere alleen maar af.

Acht eeuwen Nederlands lied

De tentoonstelling Ruud de Wild, Songbook in het Huis van het boek heeft als ondertitel ‘Reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied´. Daar is geen woord teveel over gezegd. De basis is de unieke collectie van de Nederlandse Liederenbank, een databank waarin 180.000 liederen beschreven zijn, aangevuld met prachtig materiaal uit de Koninklijke Bibliotheek en het Allard Pierson Museum. Je kijkt je ogen uit bij de unieke drukken, zowel in de tentoonstelling als in het begeleidende boek. Zeker bij het materiaal van voor de 20ste eeuw, toen muziek alleen in schrift vastgelegd kon worden.

Lees verder “Tentoonstellingen waar muziek in zit”

Ragnar Kjartansson in De Pont

De tentoonstelling van Ragnar Kjartansson in De Pont in Tilburg verrastte me, terwijl ik wist wat me te wachten stond.

Bij performancekunst loop je de kans dat je van te voren al te veel over het kunstwerk gelezen hebt, waardoor de verrassing uitblijft. Met die spanning vertrok ik naar Tilburg, om Time changes everything, de tentoonstelling van de IJslandse kunstenaar Ragnar Kjartansson (1976) in De Pont te bekijken. Het bleek een onterechte angst te zijn.

Ik had dan wel gelezen over de in goud geklede gitariste die voortdurend een e mineur aanslaat, over de honderden schilderijen die Ragnar van een mannelijk model bij de Biënnale van Venetië had gemaakt (samen de ruimte dag na dag verder vullend met drankflessen en sigarettenpeuken), over de video’s waarbij zijn moeder hem in het gezicht spuugt, maar ik had nog niets gezien.

Lees verder “Ragnar Kjartansson in De Pont”

Speelse kijkers

De ene tentoonstelling loopt bijna af, de andere is net geopend. De werken van Joost Swarte en David Hockney zijn dus maar even tegelijk te bekijken in Teylers Museum in Haarlem. Maar zo tegengesteld als de kunstenaars op het eerste zicht lijken, toch was het interessant om ze samen te zien.

De ene tentoonstelling loopt bijna af, de andere is net geopend. De werken van Joost Swarte en David Hockney zijn dus maar even samen te bekijken in Teylers Museum in Haarlem. Maar zo tegengesteld als de kunstenaars op het eerste zicht lijken, toch was het boeiend om ze samen te zien.

David Hockney (1937) had zich betere plaats kunnen wensen voor Hockney’s Eye, dan het Museum van de Verwondering, zoals Teylers zich noemt. De tentoonstelling bevindt zich namelijk op het kruispunt tussen kunst en wetenschap, de twee pijlers van het museum.

Lees verder “Speelse kijkers”

Ennio

De biopic Ennio is net zo over de top als de muziek van Morricone zelf. Voor mij verdwenen daarbij de inhoudelijke bezwaren.

Ennio Morricone wilde eigenlijk arts worden, zo vertelt aan regisseur Giuseppe Tornatore in de aan hem gewijde biopic Ennio. Maar zijn vader wilde dat hij in zijn voetsporen trad als trompettist. Morricone deed dat tegen wil en dank.

Daarmee is de toon gezet: de (film)componist, eigengereid, maar ook uiterst gevoelig voor de oordelen van autoriteiten: zijn vader, conservatoriumdocent Petrassi, de Oscar-Academy. Morricone is zo gevoelig, dat hij, bijna 90 jaar oud, nog moet huilen om bewonderende opmerkingen die hij decennia eerder kreeg. We krijgen bewijsdrang te zien in optima forma.

Ennio zou wellicht een draak van een film geworden zijn, als hij niet doordesemd was van zijn muziek en de bijbehorende filmbeelden. Wat een diversiteit, wat een pracht.

Er is wel het een en ander af te dingen op de claims die in Ennio gedaan worden, zo betoogt Frits de Jong in de Filmkrant. Er worden muzikale vernieuwingen aan Morricone toegeschreven die hem niet toekomen. De Jong vindt dan ook, dat alle talking heads die Morricone de hemel inprijzen, afbreuk doen aan de film.

Inhoudelijk heeft hij daar waarschijnlijk gelijk in. Ik heb de film echter anders gezien: als net zo over de top als de muziek van Morricone zelf, met zijn geluidseffecten, violen en niet-ingehouden emoties. Want Morricone liet zich niets gelegen liggen aan het adagium dat filmmuziek onopvallend moest zijn. Bij hem is film beeld én geluid, niet beeld met geluid.

Morricone werd dan wel geen arts, zijn muziek werkt wel als medicijn. Als een uitnodiging om je over te geven aan de emoties van de film, en de wereld buiten de deuren van de filmzaal te laten liggen. Escapisme als een vlucht naar binnen.