School in het Fotomuseum Den Haag

Bij de tentoonstelling School in het Fotomuseum Den Haag lijken de leerlingen hun individualteit bij de schooldeur achter te laten. Totdat je beter kijkt.

In het begin de tentoonstelling School: verliefd, verloofd, verslapen in het Fotomuseum Den Haag zie je foto’s van kinderen die de school ingaan. Meestal op hun rug gezien. In de laatste zaal zien we weer kinderen naar buiten gaan, rennend en met blije gezichten. Het lijkt alsof de kinderen hun individualiteit verliezen wanneer ze de school binnen gaan. Onderdeel worden van een systeem en een klas. En pas bij het naar buitengaan hun vrije zijn herwinnen. De school als dwangbuis.

Lees verder “School in het Fotomuseum Den Haag”

Kaarten aan de wand

Er zijn gelijktijdig 3 tentoonstellingen over landkaarten te zien, met 3 keer een eigen verhaal. Een rondreis.

In een kast in mijn ouderlijk huis zaten twee laatjes. In de ene lagen sigaren. In de andere al even ouderwetse voorwerpen: landkaarten en plattegronden. Als ik ergens naartoe wilde, rommelde ik door deze la. Bijna altijd vond ik dan wel de juiste Falkplan-plattegrond.

Een ding ergerde mijn vader mateloos over zijn verzameling. De uitgevers zetten wel trots op de voorkant van iedere kaart welke druk het betrof, maar niet in welk jaar de kaart was samengesteld. Hij zocht het op in de kleine lettertjes weggestopt in een hoekje van de kaart, en stiftte het jaartal op de omslag.

3 tentoonstellingen: teken van nostalgie?

Het is inmiddels nostalgie. Niet alleen de kaarten in het laatje, maar ook het gerommel met de jaartallen. Want nu kaarten bijna allemaal digitaal tot ons komen, zijn er geen edities meer. De kaarten worden continu aangepast. Daarmee is de romantiek ook een beetje verdwenen. Het langzaam uiteenlopen van het kaartbeeld en de werkelijkheid, het vastgelegde verleden, we worden er niet meer mee geconfronteerd. We zitten in een continu hier en nu.

Als kaarten een nostalgisch product zijn geworden, is het niet zo vreemd, dat er op dit moment 3 tentoonstellingen aan zijn gewijd:

Lees verder “Kaarten aan de wand”

Moderne kunst moeilijk? Dus niet.

De tentoonstelling Brave New World in de Fundatie in Zwolle liet me zien dat je niet ingewikkeld hoeft te doen over moderne schilderkunst. En het gaf me antwoord op de vraag: waarom eigenlijk schilderen?

Schilderen is een omslachtige bezigheid. Tussen idee en resultaat zit een lange weg van uitvoering. Waarom je zoveel moeite getroosten, als je tegenwoordig zoveel makkelijker beelden kan maken? Deze vraag drong mij zich op bij de tentoonstelling Brave New World in De Fundatie in Zwolle. Schrijver en kunstcriticus Hans den Hartog Jager laat er werk zien van 16 vooraanstaande schilders van onder de 40, van over de hele wereld.

Op die vraag ‘Waarom schilderen’ lijkt de tentoonstelling geen eenduidig antwoord te geven. Daarvoor is de variëteit te groot. De bijna naïeve weergave van zijn homoseksuele leven door Louis Fratino. De plastische weergave van het zware Colombiaanse leven door Raquel van Haver. De geometrische weergave van vrouwelijkheid door Loie Hollowell. De sprookjesachtige verbeelding van Sanya Kantarosky. Het directe werk van de Braziliaan Antonio Obá. De wonderlijke landschappen van Marina Rheingantz. De abstractie van Anh Trãn. De weelderige patronen van Portia Zvavahera.

Lees verder “Moderne kunst moeilijk? Dus niet.”

De ontregelende kracht van Cézanne

Een enkel stuk fruit was genoeg om me van mijn stuk te brengen. Over Cézanne in de Tate Modern.

Als ik Rembrandt zeg, waar denk je dan aan? En Picasso, Van Gogh, Vermeer? Dikke kans dat je dan de Nachtwacht voor ogen ziet, Guernica, de Zonnebloemen, het Meisje met de parel.

En Cézanne?

Bij Cézanne weet ik het niet. En dat is tekenend, want zijn werk mikt niet op een heftige indruk. Hij schilderde stillevens, landschappen, verstilde mensen. Onderwerpen die op het eerste gezicht weinig tot de verbeelding spreken.

Pas als je langer kijkt, beginnen zijn doeken te leven. Zo sterk, dat het verschillende keren een stevige emotie bij me opriep. Ooit liep ik het Metropolitan Museum of Art in New York uit, omdat een Cézanne me te veel geworden was. Ik moest een luchtje scheppen.

Lees verder “De ontregelende kracht van Cézanne”

Weerzien met een liefdevol portret

Vandaag zag ik haar weer, Hendrickje Stoffels, Geliefde van Rembrandt, rond 1655 door hem geportretteerd. Althans, het wordt algemeen verandersteld dat zij te zien is op dit doek in de Londense National gallery.

Hendrickje zit op een stoel. Ze heeft een warme bontmantel aan, die opmerkelijk ver openvalt. Een gouden ketting en kostbare oorbellen sieren haar. Ze zit ontspannen in de stoel. Haar houding lijkt hautain en liefdevol tegelijk. Ze is niet meer het dienstmeisje van weleer. Zie ik in haar linker oog, verscholen in het donker, haar zorg voor de toekomst? Een paar jaar later zou Rembrandt failliet gaan, en zou zij de touwtjes in handen nemen. Maar vooral zie ik Rembrandts eerbetoon voor de vrouw die zijn leven en werk mogelijk maakt.

Lees verder “Weerzien met een liefdevol portret”

Vermeer: stop de tijd

Het slaat natuurlijk nergens op, zo’n overzichtstentoonstelling van Vermeer. Waarom je hem toch niet kan missen.

Het slaat natuurlijk nergens op, zo’n overzichtstentoonstelling. De werken van Vermeer zijn helemaal niet bedoeld om achterelkaardoor bekeken te worden. Het zijn doeken die herhaalde en langdurige aandacht verdienen. Pas dan geven ze hun geheimen prijs.

En toch kun je de grote Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum niet missen. Al is het maar, omdat het altijd een feest is om oude bekenden te zien, zoals het Meisje met de parel uit het Mauritshuis en Het melkmeisje uit het Rijksmuseum. Maar echt bijzonderder is het nu eens die doeken te zien die je alleen van reproducties kent, uit Washington, New York, Berlijn, Tokyo. Want pas oog in oog zie je de prachtige kleuren en de subtiele details echt.

Lees verder “Vermeer: stop de tijd”

Koninklijk borduren

De 200 jaar oude Chinese gordijnen van Huis ten Bosch zijn aan vervanging toe. Samen met de nieuwe gordijnen zijn ze te zien in een mooie tentoonstelling in het Textielmuseum in Tilburg.

Links een sjiek stenen huis waarin een wisselkantoor gevestigd is. Rechts een vervallen lemen huis (de bamboestaken steken door de muur heen) waarin gegokt wordt. Het is een van de vele geborduurde voorstellingen op de Chinese gordijnen uit het Huis ten Bosch, die nu te zien zijn bij de tentoonstelling Koninklijk borduren in het Textielmuseum in Tilburg. En hoewel de gordijnen hun beste tijd gehad hebben, is het nog steeds te zien hoe geraffineerd de voorstellingen zijn, hoe genuanceerd de textuur en de kleurschakeringen. Er zijn prachtige voorstellingen op te zien van het dagelijkse leven in China, van vogels, huizen en bruggen, van boeren, vissers en handwerkers.

Detail van de Chinese gordijnen met wisselkantoor en gokhuis.
Lees verder “Koninklijk borduren”

New York in slow motion

In de Kunsthal Helmond is de fototentoonstelling Walker Evans Revisited te zien. Hoogtepunt voor mij was de film Street van James Nares, waar je tergend langzaam door de straten van Manhattan gevoerd wordt.

Stapvoets trekt de camera langs het New Yorkse trottoir. De mensen lijken stil te staan of bewegen traag.

We kijken naar de film Street van James Nares uit 2011. Hij gebruikte een highspeedcamera (waar je ook zo mooi vallende druppels mee kunt filmen) vanuit een auto. Van de maximaal 6 seconde durende shots monteerde hij een film van een uur. Begeleid door lome gitaarmuziek van Thuston Moore (van Sonic Youth)

Lees verder “New York in slow motion”

De mooiste tentoonstellingen van 2022

65 keer liep ik dit jaar een Nederlands museum binnen. 65 keer liep ik weer voldaan naar buiten. Je kunt in dit land gerust iedere week naar een mooie tentoonstelling. Wat sprong eruit?

65 keer liep ik dit jaar een Nederlands museum binnen. 65 keer liep ik weer voldaan naar buiten. Je kunt in dit land gerust iedere week naar een mooie tentoonstelling. Wat sprong eruit (in chronologische volgorde)?

Kunstmuseum Den Haag: Paula Rego

Schilderij door Paula Rego van een vrouw die in verslagen houding ligt op een rode stoffen ondergrond.
Paula Rego, Love (1995)


Net voor haar overlijden wijdde het voormalige Gemeentemuseum (ik blijf het maar zo noemen) een overzichtstentoonstelling aan deze Britse grand dame met Portugese wortels. Mooi om te zien hoe haar werk steeds indrukwekkender werd. En een goed voorbeeld hoe doeken pas beginnen te leven als je ze in het echt ziet. De diepte en plasticiteit van haar pastels is betoverend. Koppel het aan haar verhaal over macht in alle facetten, en je verlaat overdonderd de zalen. Ik probeerde daarna nog de Mucha-tentoonstelling in hetzelfde museum te bekijken, maar dat ging echt niet. De Rego-ervaring was zo overweldigend, dat er geen Mucha-zoet meer bij kon.

Lees verder “De mooiste tentoonstellingen van 2022”

Tentoonstellingen waar muziek in zit

Twee tentoonstellingen over muziek met een prominent als blikvanger in de Nederlandse musea. In het Haagse Huis van het boek is Ruud de Wild, Songbook te zien. Shirma Rouse is op haar beurt het gezicht van Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop in het Utrechtse Catharijneconvent. Waar ik bij de ene tentoonstelling de bemoeienis geslaagd vond, leidde die bij de andere alleen maar af.

Acht eeuwen Nederlands lied

De tentoonstelling Ruud de Wild, Songbook in het Huis van het boek heeft als ondertitel ‘Reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied´. Daar is geen woord teveel over gezegd. De basis is de unieke collectie van de Nederlandse Liederenbank, een databank waarin 180.000 liederen beschreven zijn, aangevuld met prachtig materiaal uit de Koninklijke Bibliotheek en het Allard Pierson Museum. Je kijkt je ogen uit bij de unieke drukken, zowel in de tentoonstelling als in het begeleidende boek. Zeker bij het materiaal van voor de 20ste eeuw, toen muziek alleen in schrift vastgelegd kon worden.

Lees verder “Tentoonstellingen waar muziek in zit”