65 keer liep ik dit jaar een Nederlands museum binnen. 65 keer liep ik weer voldaan naar buiten. Je kunt in dit land gerust iedere week naar een mooie tentoonstelling. Wat sprong eruit (in chronologische volgorde)?
Kunstmuseum Den Haag: Paula Rego
Net voor haar overlijden wijdde het voormalige Gemeentemuseum (ik blijf het maar zo noemen) een overzichtstentoonstelling aan deze Britse grand dame met Portugese wortels. Mooi om te zien hoe haar werk steeds indrukwekkender werd. En een goed voorbeeld hoe doeken pas beginnen te leven als je ze in het echt ziet. De diepte en plasticiteit van haar pastels is betoverend. Koppel het aan haar verhaal over macht in alle facetten, en je verlaat overdonderd de zalen. Ik probeerde daarna nog de Mucha-tentoonstelling in hetzelfde museum te bekijken, maar dat ging echt niet. De Rego-ervaring was zo overweldigend, dat er geen Mucha-zoet meer bij kon.
Sieboldhuis (Leiden): Sōsaku hanga / Shin hanga
Het hoogtepunt van de Japanse prentkunst wordt meestal aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw gesitueerd. Dat er daarna ook nog mooie prenten gemaakt werden, was te zien in 2 tentoonstellingen in het Sieboldhuis. Traditie, vernieuwing en westerse invloed mengen zich tot De tentoonstellingen zijn nog steeds digitaal te bezoeken (hier en hier).
Eye (Amsterdam): Guido van der Werve
Guido van der Werve is van de megalomane ideeën: voor een gigantische ijsbreker uitlopen of 24 uur rond je huis rennen. In een film als Nummer 14, home legt hij een ultra-triatlon af van Warschau (waar het hart van Chopin begraven is) naar Parijs (waar het lichaam ligt). Intussen doorsneden met plaatsen waar Alexander de Grote is geweest en absurdistische scènes uit Van der Werves geboorteplaats Papendrecht. Wat voor een zin heeft het allemaal (Van Werves adagium tastbare futiliteit indachtig)? Geen, en juist daardoor is het zo mooi.
De Pont (Tilburg): Ragnar Kjartansson
Ook bij het werk van de IJslandse Ragnar Kjartansson zijn zingeving en herhaling belangrijke thema’s. Zo laat hij de Amerikaanse band The National een optreden verzorgen waarbij ze 100 keer achter elkaar hun nummer Sorrow vertolken. Dit maakte zo’n indruk op me, dat ik besloot in de herfstvakantie terug te komen om de volledige 6 uur te kunnen bekijken. Een hypnotiserende ervaring. Ik bleek niet de enige te zijn: Hans den Hartog Jager beschreef het mooi in nrc: Dit videokunstwerk duurt ruim zes uur. Na afloop ben je een levenservaring rijker..
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 29 januari 2023.
Catharijneconvent (Utrecht): Gospel
Een veelzijdige tentoonstelling die het hart weet te raken, zoals ik eerder beschreef. Vooraf was ik geen grote liefhebber van het genre, maar ik verliet swingend het museum. Extra leuk, dat er bij de verschillende thema’s ook nog Spotify-lijsten zijn gemaakt.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 10 april 2023.
Fotomuseum Den Haag: Judith Joy Ross
De nu 76-jarige fotografe Judith Joy Ross is bekend vanwege de portretten die zij buiten maakt met een grote platencamera van gewone Amerikanen. Zo legde ze bezoekers vast van het Vietnam Veterans Memorial. Hun gezichten spreken boekdelen. De foto’s tillen de geportretteerden voor even uit tijd en ruimte, en zo wordt iedereen, senator of straatjongen, even belangrijk.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 26 maart 2023.
Fries Museum (Leeuwarden): Vrijheid, vetes, vagevuur
Het Fries museum laat zien hoe je met een slimme keuze van materiaal en een sfeervolle opstelling een goed verhaal kunt vertellen. Bij binnenkomst sta je in het halfduister bij een grafsteen van een krijger en hoor je vogels en klokgebeier. Het brengt je in een stemming van vervreemding en nabijheid die de rest van de rondgang niet meer verlaat. Veel is er niet over van de Middeleeuwen in groot-Friesland (dat ook Groningen en Noord-Duitsland) omvat, maar de samenstellers maken er efficiënt gebruik van.
Interessant is dat de tentoonstelling vooral gebracht wordt als het verhaal van de Friese vrijheid, een gevoel dat nog steeds opgeld doet. Maar er is een onderstroom: van een gebied dat achterblijft bij de feodalisering van de rest van Europa, zich laat afpersen door de kerk, en uiteindelijk door gebrek aan centralisering ten onder gaat. Oftewel: net als nu is de strijd tussen traditie en modernisering een centraal thema.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 7 mei 2023.
Tot slot
Voor nog geen tientje per week (met een museumkaart en vrij treinreizen in het weekend) laat ik me bijna iedere zondag verrassen. Daarbij verbaas ik met telkens over de kwaliteit van de Nederlandse musea. Verhalen worden op ingenieuze manier verteld, vaak op verschillende niveau’s, zodat iedereen ervan kan genieten. Hierbij steken de musea die ik dit jaar in Duitsland en Denemarken bezocht vaak als ouderwets af. De klassieke slogan Nederland Museumland is geheel op zijn plaats. Laten we het zo houden.