Acht eeuwen Nederlands lied
De tentoonstelling Ruud de Wild, Songbook in het Huis van het boek heeft als ondertitel ‘Reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied´. Daar is geen woord teveel over gezegd. De basis is de unieke collectie van de Nederlandse Liederenbank, een databank waarin 180.000 liederen beschreven zijn, aangevuld met prachtig materiaal uit de Koninklijke Bibliotheek en het Allard Pierson Museum. Je kijkt je ogen uit bij de unieke drukken, zowel in de tentoonstelling als in het begeleidende boek. Zeker bij het materiaal van voor de 20ste eeuw, toen muziek alleen in schrift vastgelegd kon worden.
In 10 thema’s, zoals liefdesliedjes, kinderliedjes, religieuze liederen en het levenslied, komt de enorme rijkdom aan liedcultuur voorbij. Met zeer interessante toelichtingen van samenstellers Garrelt Verhoeven (Universitaire Bibliotheken Leiden) en Martine de Bruin (Meertens Instituut), bijvoorbeeld over het ontstaan van het Wilhelmus.
Jammer van het uithangbord
Maar helaas hebben de samenstellers van de tentoonstelling te weinig vertrouwen gehad in het eigen verhaal. Ze meenden dat de inbreng van Ruud de Wild nodig was om de tentoonstelling aantrekkelijker te maken. Hij heeft kunstwerken gemaakt die de tentoonstelling aankleden. Echt iets toevoegen doen ze niet. Bovenal is hij dominant in de audiotour. Helaas weet hij mij er niet van te overtuigen dat zijn hart bij het Nederlandse lied ligt. Bijvoorbeeld in de top tiens die bij ieder thema zijn samengesteld. Hoe kun je in nu André Hazes’ Zij gelooft in mij het belangrijkste Nederlandse liefdeslied noemen? Een uit het Italiaans vertaalde song, met zinnen als ‘ze vraagt nooit maak je voor mij eens vrij’. Ruud de Wild is zo een uithangbord, dat in de weg hangt.
Diepe liefde voor de gospel
Hoe anders is de rol van Shirma Rouse bij Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop. Uit al haar (op video vertoonde) toelichtingen spreekt haar diepgevoelde liefde voor het genre. Zij stoort niet, maar enthousiasmeert. Je kunt haar bijna niet zien zonder van gospel te gaan houden.
De vele gezichten van de gospel
Daarbij laat de tentoonstelling ook nog vele aspecten van de gospel zien. In de eerste zaal gaat het over vooroorlogse grondleggers van de gospel, zoals Thomas Dorsey, Clara Ward en Sister Rosetta Tharpe (ontdekkingen voor mij). Het gaat over de rol van gospel, en of die buiten de kerk gezongen mag worden. Vervolgens reizen we langs de Afrikaanse wortels, de rol van de slavernij en de betekenis van gospel in de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Via Mahalia Jackson en de gospel in Nederland komen we uit bij de invloed van gospel op soul, rock ‘n’ roll, pop, hip hop en andere moderne stromingen. Aan het eind van de reis was ik overtuigd geraakt van de rijkdom van het genre, dat niet bovenaan mijn lijstje stond.
Het hart geraakt
Uiteindelijk is gospel bedoelt om het hart te raken en de luisteraan zo bij het geloof te betrekken. Geen wonder dat een tentoonstelling over gospel ook het hart weet te raken. Dat doet de tentoonstelling over het Nederlandse lied, hoe interessant die ook is, jammer genoeg niet.
Ruud de Wild, songbook. Reis langs de mooiste Nederlandse liedboeken is tot en met 5 maart 2023 te zien in het Huis van het Boek in Den Haag.
Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop is tot en met 10 april 2023 te zien in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Op Spotify kun je per thema een afspeellijst beluisteren.
Eén gedachte over “Tentoonstellingen waar muziek in zit”